विराटनगर । इब्राहिम ट्राओरे बुर्किना फासोका एक प्रमुख व्यक्तित्व हुन्, जसले सन् २०२२ को सेप्टेम्बरमा सैन्य कू मार्फत सत्ता हातमा लिएका थिए। उनको उदयले बुर्किना फासो र अन्तर्राष्ट्रिय समुदायमा विभिन्न प्रतिक्रिया र बहस सिर्जना गरेको छ। नेपालमा जेनजी आन्दोलनपछि विश्वभरका युवाहरुले के सोचिरहेका छन् र उनीहरु के चाहन्छन् भन्ने बारेमा चर्चाहरु हुने गरेका छन् । यसै मेसोमा युवाहरुका बिचमा चर्चा हुने गरेको एउटा नाम हो इब्राहिम ट्राओरे । उनी कसरी सत्तामा पुगे र उनले अहिले के गरिरहेका छन् भन्ने विषयमा यहाँ छोटो र बुँदागत जानकारी दिने प्रयास गरिरहेको छ । जसले उनको बारेमा बुझ्नका लागि सहज हुने छ ।
पृष्ठभूमि र उदयः इब्राहिम ट्राओरे बुर्किना फासोको सेनाका क्याप्टेन हुन्। उनी देशमा बढ्दो असुरक्षा र जिहादी हिंसाका कारण सरकारको कमजोर प्रदर्शनबाट असन्तुष्ट थिए।
सेप्टेम्बर २०२२ मा, उनले लेफ्टिनेन्ट कर्नेल पल–हेनरी सान्डाओगो दामिबाको सरकारलाई अपदस्थ गरे, जसले आफैं पनि सोही वर्षको जनवरीमा कू मार्फत सत्तामा आएका थिए। ट्राओरेले दामिबा सरकारले सुरक्षा चुनौतीहरूलाई प्रभावकारी रूपमा सम्बोधन गर्न नसकेको आरोप लगाए।
मुख्य विशेषताहरूः
युवा र ऊर्जावानः ट्राओरे अफ्रिकाका सबैभन्दा युवा राष्ट्र प्रमुखहरूमध्ये एक हुन्, जसले उनको नेतृत्वमा नयाँ ऊर्जा र दृष्टिकोण ल्याउने अपेक्षा गरिएको छ।
राष्ट्रवादीः उनको भाषण र कार्यहरूमा राष्ट्रियताको बलियो भावना देखिन्छ। उनी बुर्किना फासोको सार्वभौमिकता र स्वतन्त्रताको कुरा गर्छन्।
सीधा र दृढः उनी आफ्नो विचार स्पष्ट रूपमा राख्छन् र समस्याहरूको समाधानका लागि दृढता देखाउँछन्।
राजनीतिक शैलीः
सैन्य शासनः उनको राजनीतिक शैली सैन्य शासनमा आधारित छ। यद्यपि उनले नागरिक शासनमा फर्कने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेका छन्, तर हाल उनी सैन्य परिषद्को नेतृत्व गरिरहेका छन्।
प्यान–अफ्रिकनवादः ट्राओरेले प्यान(अफ्रिकनवादी विचारहरूलाई समर्थन गरेको देखिन्छ, जसमा अफ्रिकी देशहरूले आफ्नै समस्याहरू समाधान गर्नुपर्छ र बाह्य हस्तक्षेपलाई कम गर्नुपर्छ भन्ने मान्यता छ।
फ्रान्स विरोधी भावनाः उनले फ्रान्स र अन्य पश्चिमी शक्तिहरूको बुर्किना फासोको आन्तरिक मामिलामा हस्तक्षेपको आलोचना गरेका छन्। फ्रान्सेली सेनालाई देशबाट हटाउने उनको निर्णय यसैको एक उदाहरण हो।
जनतासँग सीधा संवादः उनी प्रायः जनतासँग सीधा संवाद गर्न रुचाउँछन् र उनीहरूको गुनासो सुन्न खोज्छन्।
जनताको अपेक्षा र समर्थनः
सुरक्षाको अपेक्षाः बुर्किना फासोका जनताको मुख्य अपेक्षा सुरक्षा हो। जिहादी हिंसाले गर्दा हजारौं मानिस विस्थापित भएका छन् र उनीहरूले ट्राओरेबाट शान्ति र स्थिरताको आशा गरेका छन्।
भ्रष्टाचार विरोधीः जनताले भ्रष्टाचार नियन्त्रण र सुशासनको पनि अपेक्षा गरेका छन्।
सीमित समर्थनः प्रारम्भिक रूपमा उनको कूलाई केही हदसम्म जनताको समर्थन प्राप्त थियो, विशेष गरी सुरक्षाको अवस्थाबाट निराश भएकाहरूबाट। तर, लामो समयसम्म सैन्य शासन र मानवअधिकारको अवस्थाले जनसमर्थनमा उतारचढाव आउन सक्छ।
युवा वर्गको समर्थनः धेरै युवाहरूले उनलाई परिवर्तनको प्रतीकको रूपमा हेरेका छन्।
सत्ता कब्जापछि मुलुकलाई पुगेको फाइदाः
सुरक्षाको क्षेत्रमा सुधारः सैन्य परिचालन र सुदृढीकरणस् ट्राओरेको सरकारले जिहादी समूहहरू विरुद्धको लडाईमा सेनाको परिचालन बढाएको छ। सेनालाई थप तालिम र उपकरणहरू उपलब्ध गराउने प्रयास गरिएको छ। नागरिकहरूलाई सैन्य तालिम दिएर जिहादी समूहहरूसँग लड्न परिचालन गरिएको छ। यसले सुरक्षा चुनौतीको सामना गर्न सामुदायिक सहभागिता बढाएको छ।
विदेशी सेनाको बहिर्गमनः फ्रान्सेली सेनालाई बुर्किना फासोबाट बाहिर निकालिएको छ, जसलाई सार्वभौमिकताको रक्षाका लागि महत्त्वपूर्ण कदमको रूपमा हेरिएको छ।
विदेश नीतिमा परिवर्तनः
कूटनीतिक सम्बन्धको पुनर्मूल्यांकनः ट्राओरेले फ्रान्स र युरोपेली संघ जस्ता परम्परागत साझेदारहरूसँगको सम्बन्धको पुनर्मूल्यांकन गरेका छन्। रुससँग सुरक्षा र सैन्य सहयोगका लागि नजिकिएको देखिन्छ। यसले पश्चिमी प्रभावबाट टाढा रहेर आफ्नो राष्ट्रिय हितको रक्षा गर्ने नीतिलाई प्रतिबिम्बित गर्छ।
राष्ट्रिय स्वावलम्बन र आत्मनिर्भरतामा जोडः
स्थानीय उत्पादनको प्रवर्द्धनः कृषि र अन्य स्थानीय उद्योगहरूलाई प्रवर्द्धन गर्न जोड दिइएको छ ताकि देश विदेशी सहयोगमा कम निर्भर होस्।
भ्रष्टाचार नियन्त्रणको प्रयासः सरकारले भ्रष्टाचार नियन्त्रणका लागि प्रतिबद्धता व्यक्त गरेको छ र केही उच्च पदस्थ अधिकारीहरूलाई भ्रष्टाचारको आरोपमा कारबाही गरेको छ। यद्यपि, यो प्रयास कति प्रभावकारी हुन्छ भन्ने हेर्न बाँकी छ।
लोकतन्त्र र मानवअधिकारप्रतिको प्रतिबद्धताः
प्रजातान्त्रिक प्रक्रिया निलम्बनः सैन्य कू आफैंमा प्रजातान्त्रिक प्रक्रियाको निलम्बन हो। उनले संविधान निलम्बन गरेका छन् र राजनीतिक दलका गतिविधिहरूमा प्रतिबन्ध लगाएका छन्।
संक्रमणकालको प्रतिबद्धताः ट्राओरेले सन् २०२४ सम्ममा नागरिक शासनमा फर्कने र चुनाव गराउने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेका छन्। तर, यो प्रतिबद्धता कति पूरा हुन्छ भन्नेमा अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले चासो व्यक्त गरेको छ।
मानवअधिकारको चिन्ताः सैन्य शासनमा मानवअधिकारको अवस्था प्रायः चिन्ताको विषय बन्ने गर्छ। असन्तुष्ट आवाजहरूलाई दमन गर्न सक्ने सम्भावना रहन्छ।
वामपन्थी वा तानाशाहीः
वामपन्थी झुकावः उनको भाषण र नीतिहरूमा केही वामपन्थी झुकावहरू देख्न सकिन्छ, विशेष गरी साम्राज्यवाद विरोधी भावना, राष्ट्रिय स्वावलम्बनमा जोड, र फ्रान्स जस्ता पश्चिमी शक्तिहरूको आलोचना। उनले थोमस सान्कारा, बुर्किना फासोका पूर्व क्रान्तिकारी नेता, को विचारधाराबाट प्रभावित भएको देखिन्छ। सान्काराले पनि साम्राज्यवाद विरोधी, भ्रष्टाचार विरोधी र प्यान–अफ्रिकनवादी नीतिहरू अपनाएका थिए।
तानाशाही प्रवृत्तिको जोखिमः यद्यपि, सैन्य कू मार्फत सत्तामा आउने र राजनीतिक स्वतन्त्रतालाई सीमित गर्ने कार्यले तानाशाही प्रवृत्तिको जोखिम बढाउँछ। इतिहासमा धेरै सैन्य नेताहरूले प्रारम्भमा लोकप्रिय समर्थन पाए पनि पछि तानाशाही बनेका उदाहरणहरू छन् (उदाहरणका लागि, इदी अमिन)।
वर्तमान मूल्यांकनः अहिले नै उनलाई पूर्ण रूपमा वामपन्थी वा तानाशाही भन्नु हतार हुन सक्छ। उनको नेतृत्वको भविष्यका कार्यहरू र बुर्किना फासोलाई कुन दिशामा लैजान्छन् भन्नेले उनको वास्तविक राजनीतिक चरित्र निर्धारण गर्नेछ। उनले अहिले सुरक्षा र राष्ट्रिय स्वावलम्बनमा केन्द्रित रहेको देखिन्छ।
संक्षेपमा, इब्राहिम ट्राओरे बुर्किना फासोको सुरक्षा संकटको उपज हुन्। उनले देशलाई स्थिरता र सुरक्षा प्रदान गर्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेका छन् र फ्रान्स विरोधी तथा प्यान–अफ्रिकनवादी अडान लिएका छन्। तथापि, उनको सैन्य शासनले लोकतन्त्र र मानवअधिकारका लागि चुनौती खडा गरेको छ, र उनको नेतृत्वले बुर्किना फासोलाई कुन दिशामा लैजान्छ भन्ने हेर्न बाँकी छ।
