महेश्वर दाहाल
हिजोका दिनमा निकै ठूलो तामझामसहित बीबीसीका पूर्व पत्रकार रवीन्द्र मिश्रले वैकल्पिक राजनीतिको कुरा गरे । दुई/चार वर्ष साझा र विवेकशील भन्दै उपरी हल्ला पनि निर्माण गरे । उनको वैकल्पिक राजनीति पुरानै राजतन्त्र फर्काउने नियत हो भनेर चौतर्फी विरोध भयो । प्रारम्भमा त उनले त्यसको खण्डन गरे । तर, आफ्ना छद्म सोचमा स्वाभाविक असफल भएपछि उनी राजतन्त्र र हिन्दुराष्ट्रको वकालत गर्ने राप्रपाको शरणमा पुगेका छन् । र, उनी राजावादी हुन् भन्ने बुझाइलाई अन्ततः आफैंले सावित गरेका छन् ।
आज राजतन्त्र वकालतको आवरणसहित उनी नेपालमा प्रतिगमन स्थापित गर्ने र पश्चिमा शक्ति केन्द्रको पक्षपोषण गर्ने काममा सक्रिय छन् । उनी जे थिए, अहिले म्याउँ गरे । राजावादी पार्टी राप्रपामा प्रवेश गरे । अब उनको बारेमा कसैलाई भ्रम छैन । त्यस्तै, अमेरिकामा धेरै वर्ष बसेका, उतैको नागरिकता लिएर पछि छाडेका रवि लामिछानेले तथाकथित स्वतन्त्र पार्टी खडा गरेका छन् र उनको पार्टीको विचार, योजना र सिद्धान्त भन्ने नै केही छैन । युवापुस्ताको नेतृत्व र भ्रष्टाचार विरोधको जलपमा मात्र आफूलाई सिंगारिरहेका छन् । नेपालमा बढ्दो अमेरिकी वा पश्चिमाहरुको प्रभावबारे उनले केही बोलेकै छैनन् । बरु पश्चिमा लगानीका सामाजिक सञ्जाल, पश्चिमा प्रभावका अनलाइनसहित केही मिडियाको प्रायोजित प्रचारमा रातारात उनी हिरो बनाइएका छन् । अहिले रवि र उनका पार्टीका उम्मेदवारहरुलाई पश्चिमा प्रभावका मिडियाहरुले नै बेस्सरी उछालिरहेका छन् । मानौं, उनीहरुले निर्वाचन जितेमा देशमा एकाध वर्षमा नै कायापलट हुन्छ । तिनीहरुले पार्टीहरू, त्यसको नेतृत्व र कार्यकर्तामाथि निरपेक्ष प्रहार केन्द्रीत गरिरहेका छन् ।
पार्टीहरुमाथि, राजनीतिक रूपमा आम मुक्तिको संघर्ष गरेर स्थापित नेतृत्वमाथि प्रहार गरेर नै यो संघीय गणतान्त्रिक प्रणालीमाथि आक्रमण गर्न सकिने सुविचारित नियत उनीहरूको छ ।विचार, राजनीति र सिद्धान्त नभएकाहरूको भीड बढाउने, शक्ति केन्द्रको कठपुतली भएर नेपाललाई विदेशीको क्रिडास्थल बनाउने नियत बैकल्पिक भनिनेहरूको मूल योजना हो । युक्रेनमा हाँस्य कलाकार भ्लादिमिर जेलेन्स्की जस्तो कच्चा नेतालाई स्थापित गरेर रुसका विरुद्ध प्रयोग गरे जस्तै नेपालमा चीन र भारत विरुद्ध वैकल्पिक भनिनेहरूलाई प्रयोग गर्ने रणनीति अमेरिकी र पश्चिमाहरूको देखिन्छ । रवीन्द्र मिश्रको पतनपछि उनको नयाँ अवतारका रुपमा देखिएका रवि लामिछानेजस्ता स्वतन्त्रहरूले पार्टीहरू र नेतृत्वको केही कमजोरीमाथि आक्रमण गर्ने, त्यसमार्फत प्रणालीमाथि नै प्रहार गर्ने र नेपालमा पश्चिमाको प्रभावलाई सुदृढ गर्ने भूमिका जवर्जस्त जारी राखेका छन् ।
राजनीतिमा अनुभवी वा उमेर ढल्किएकाहरूको निरपेक्ष विरोध र युवा भनिनेहरूको निरपेक्ष समर्थनले के संकेत गर्छ भन्नेबारे एउटा छोटो कथा छ । कुनै सानो राज्यको प्रमुखले उर्दी लगायो, ‘बूढाबूढीलाई मिल्काउनु पर्छ, युवाहरू मात्रै हुनुपर्छ ।’ सबैले परिवारका आमाबाबुलाई जङ्गलमा राख्नुपर्ने भयो । तर, एउटा परिवारमा एक बूूढी आमै र एक छोरा मात्रै थिए । उर्दी सुनेकी आमाले छोरालाई ‘बाबु मलाई खोई जङ्गल पठाएको त ?’ भन्दा
छोराको मन साह्रै दुख्यो । उसले आमालाई जङ्गल पठाउने निर्णय त्यागेर घरभित्रै एक गोप्य ठाउँ बनाएर भूमिगत राख्यो । केही दिनपछि गाउँमा बूढाबूढी बिरोधी आए । उनीहरूले घरमा बूढाबूढी भए आक्रमण गर्ने, तर के हो बुझ्न प्रश्न गरिने बताए । जबाफ दिए आक्रमण नगर्ने वाचा थियो । गाउँमा कोही बूढाबूढी थिएनन् । युवा नै युवा थिए । प्रश्नको जवाफ फेला परिरहेको थिएन । जवाफ दिने समय घर्किरहेको थियो ।
आमालाई खाना दिन छोरा भूमिगत कोठामा गएको बेला आमाले आक्रमणकारी आएको चाल पाइन । सोधिन, ‘के भयो छोरा ?’ छोराले बेलीविस्तार बताएपछि आमाले चिन्ता नलिन भन्दै खुसुक्क जबाफ बताइदिइन् । छोराले आक्रमणकारी प्रमुखकोमा गएर त्यही जवाफ दियो । यसरी त्यो गाउँ आक्रमणबाट जोगियो ।
सैनिक तानाशाही सत्ताको कब्जाबाट मुक्त भएको ल्याटिन अमेरिकी देश ब्राजिलका जनताले असी टेक्न लागेका लुला दा सिल्भालाई फेरि राष्ट्रपति पदमा, हालै जिताएका छन् । यसबीचमा उनलाई निर्वाचनबाट रोक्न भ्रष्टाचार सम्बन्धी कतिपय मुद्दा लगाएर जेल हालिएको थियो । यसअघिको निर्वाचनबाट प्रायोजित रुपमा अमेरिकीपरस्त पूर्व सैनिक अधिकारीलाई जिताइयो । उनले जितेपछि देश झन् अस्थिर, आर्थिक रुपमा कमजोर भयो । त्यसैले यसपटकको निर्वाचनमा लुलालाई फेरि जनताले जिताए । यसैले यहाँ बूढा र युवा भन्ने कुरा राजनीतिमा हुँदैन । यहाँ नीति, विचार, योजना प्रमुख हुन्छ ।
अहिले नेपालमा पनि बूढाबूढीलाई राजनीतिबाट मिल्काउने भनेर एकथरीले नारा लगाइरहेका छन् ।
त्यसमा रवि लामिछाने र उनको पार्टी अग्रिम मोर्चामा देखिएको छ । स्वयंले वर्षाैँसम्म विदेशी डलर कमाएका, निरंकुश राजतन्त्र समाप्त भएको चिन्तामा आफंैलाई नजरबन्द गरी मृत्युवरण गरेका मनुजबाबु मिश्र पुत्र रवीन्द्र गत चुनावमा पराजीत भएपछि पश्चिमाहरूको ‘डिजाइन’ कमजोर प¥यो । अहिले उनीहरू रवि लामिछानेहरूलाई प्रयोग गर्दैछन् । रवि लामिछानेहरूले एमसीसी, एसपीपी जस्ता देशको सार्वभौमसत्ता जोडिएका मुद्दाहरूमा धारणा
बनाउन नपर्ने तर अब युवाहरू आउनुपर्ने निरपेक्ष नारा फलाकिरहेका छन् । रवि लामिछानेहरू जस्ता विचार, दर्शन र आदर्श नभएकाहरू राजनीतिमा आउँदा युक्रेन, ब्राजिलको जस्तो हविगत नेपालमा हुनसक्छ । विदेशीले सिंगारेका हल्का मुद्दाहरु उठाएर राष्ट्रिय मुद्दा छोप्ने यस्ता पात्रहरू पूरै प्रायोजित हुन सक्छन् ।
राजनीतिक दलहरूले गणतन्त्रका लागि बलिदानको विरासत बोकेका छन् । त्यहाँ विभिन्न आग्रह, आवरण र पृष्ठभूमिका मानिसहरू हुनु स्वाभाविक हो । तर, सबै बूढाहरू राजनीतिमा फेल हुने भए शक्तिशाली अमेरिका र अन्य लोकतान्त्रिक देशका राष्ट्रपति र नेताहरूलाई हेरे भयो । त्यहाँ समस्या छैन भन्ने होइन, त्यहाँका र नेपालका समस्या फरक हुन सक्छन् । तर, नेता बूढा भए, अब पुराना पार्टीहरूले काम गर्न सक्दैनन् भन्ने आग्रह सिद्धान्तहीन आग्रह हो । ती त विचार तथा आदर्शमा संगठित भएका हुन् । तिनले कयौं युवा वा अनुभवी पुस्तालाई जिम्मेवारी र नेतृत्वहरू हस्तान्तरण गरेका छन् । र, आफू पनि पद्धतिबाटै, पार्टीको विश्वास जितेरै नेतृत्व भइरहेका छन् । त्यसैले स्वनामधन्य स्वतन्त्रहरूले बूढाबूढीलाई राजनीतिबाट मिल्काउँ भन्नु नेपालको परिवर्तन विरोधी विदेशी आकांक्षा हो ।
अहिले विश्वब्यापी रूपमा पश्चिमाहरूको वर्चस्व गुम्दै गइरहेको छ । एसियाली शक्तिहरू उदीयमान भइरहेका छन् । चीन अमेरिकाको एक नम्बर प्रतिस्पर्धी भएको हालै मात्र अमेरिकी रक्षा मन्त्रालय पेन्टागनको एक रिपोर्टमा समेत सार्वजनिक भएको छ । अमेरिकाले नै हो, युक्रेनमा युद्ध सिर्जना गर्न लगाएको । ऊ ताइवान र इन्डोप्यासिफिक क्षेत्रमा समेत युद्ध चर्काउन खोजिरहेको छ । यसको बृहत रणनीतिका लागि नेपाललाई सामरिक प्रयोग गर्ने प्रारम्भिक सफलता उसले सडक प्रतिरोधका बाबजुद संसदबाट एमसीसी पारित गरेर पाइसकेको छ । तर, माओवादी केन्द्रजस्ता देशभक्त पार्टीहरूकै कारण एमसीसीमा नेपालले आफ्नो शर्त पनि नत्थी गरेर पठाएको छ । त्यो शर्तबारे अमेरिका हालसम्म चुँइक्क बोलेको छैन । त्यसैले नेपाललाई पश्चिमाहरूको क्रिडास्थल बनाउने काममा स्वतन्त्र नामधारी पार्टी र व्यक्तिहरू विशेषरूपमा परिचालित भएका छन् ।
युक्रेनमा लामो समयसम्म अमेरिकी एजेन्टहरूले ‘राजनीतिक आन्दोलन’ सिर्जना गराएर अस्थिरता कायम राख्ने नीति लिएका थिए । परिणामतः हास्यकलाकार भ्लादिमिर जेलेन्स्की आफै समाप्तिको सन्निकट छन् र देशलाई संकटमा पारिदिएका छन् । नेपालको पनि त्यही नियति बनाउने प्रयास अमेरिकाले गरिरहेको छ । अमेरिकी स्वार्थका प्रवृत्तिहरू सबै राजनीतिक दलमा छन् । तिनले प्रत्यक्ष र परोक्ष प्रभाव जमाएर एमसीसीमा समेत नेताहरूलाई बाध्य पारेको देखिएकै हो । त्यसैले यो निर्वाचनमा देशभक्त र संघीय लोकतान्त्रिक गणतान्त्रिक संविधानको सही संरक्षक तथा यसलाई थप सुदृढ गर्नुपर्ने विचार–मान्यताहरुलाई पहिचान गर्नुपर्नेछ । क्षणिक आवेग हेरेर होइन, सामान्य असन्तुष्टि हेरेर होइन, समग्र परिस्थिति हेरेर देशलाई पश्चिमा शक्ति केन्द्रको क्रिडास्थल बनाउने पात्र र प्रवृत्तिलाई उखेल्नु पर्नेछ ।
