विराटनगर । आफू नियुक्त भएको ९७ दिनपछि प्रदेश १ का मुख्यमन्त्री राजेन्द्रकुमार राईले जम्बो मन्त्रीमण्डल निर्माण गरेका छन् । पाँच दलीय गठबन्धनको नेतृत्व गर्दै राई गत कार्तिक १६ गते मुख्यमन्त्रीमा नियुक्त भएका थिए ।
आफ्नै पार्टीभित्रका आकांक्षीको व्यवस्थापन तथा अन्य गठबन्धन दलहरुको दबाबकाबीच राईले मन्त्रीमण्डल विस्तार गरेका हुन् । विस्तार पछि मन्त्रीमण्डल १४ सदस्यीय पुगेको छ । आइतबार मात्रै ८ मन्त्री थपिएका हुन् ।
अस्तव्यस्त सपथग्रहण
आइतबार बिहान ११ बजे सपथग्रहणको समय छुट्याइएको भएपनि झण्डै साढे १ बजे कार्यक्रम सुरु भएको थियो । प्रदेश प्रमुखको कार्यालय विराटनगरको भवनस्थलमै मोटरसाइकल पार्किङस्थलमा टेन्ट राखेर निर्माण गरिएको सपथग्रहणस्थल अस्तव्यस्त थियो । संचारकर्मीलाई फोटो खिच्ने स्थानको अभाव थियो भने नवनियुक्त मन्त्रीका सुभेच्छुक तथा समर्थकको भीड थामिनसक्नु थियो । यसअघि नियुक्त मन्त्रीहरुको बस्ने स्थानको अभाव थियो भने सचिव तथा अन्य विशिष्ट व्यक्तित्वहरुको बस्ने स्थान थिएन ।
अन्तिममा जिम्मेवारी हेरफेर
सपथग्रहण गराउन प्रदेश प्रमुख पर्शुराम खापुङलाई आग्रह गरेर सपथको पेपर दिइसकेपछि आफ्नो बरियता र मन्त्रालय फरक परेको भन्दै कांग्रेसका सांसद ओम सरावगीले आपत्ती जनाए । सरावगीलाई कांग्रेस संसदीय दलका नेता राजिव कोइराला र उपनेता तथा मन्त्री हिमाल कार्कीले साथ दिएपछि त्यही पत्र सच्याइयो ।
सहमति भएको भन्दा भिन्न ढंगले पत्र आएको भन्दै कांग्रेस नेताहरुले मुख्यमन्त्रीसँग सार्वजनिक स्थलमै आपत्ती जनाएका थिए । त्यसपछि मुख्यमन्त्री राजेन्द्र राईले सहजीकरण गरेर मन्त्रालयको जिम्मा र बरियता मिलाए ।
कांग्रेसबाटै मन्त्री बन्न लागेका प्रतापप्रकाश हाङ्गाम माथिल्लो बरियतामा र भूमि व्यवस्था, सहकारी तथा गरिवी निवारण मन्त्रालयको जिम्मा दिन लागिएको थियो । तर, सराबगीको आपत्ती पछि हाङ्गामलाई बरियतामा एक स्थान तल पार्दै उद्योग, श्रम तथा रोजगार मन्त्रालयको जिम्मेवार दिएर सरावगीलाई बरियतामा एक स्थान माथि राख्दै भूमि व्यवस्था, सहकारी तथा गरिवी निवारण मन्त्रालयको जिम्मा दिइएको छ ।
संघीयतालाई थप बद्नाम गरियो : विपक्षी एमाले
प्रदेश १ मा भएका ७ मन्त्रालयलाई टुक्र्याएर १३ वटा पुर्याएको विषयमा एमाले स्थायी समिति सदस्य तथा प्रदेश १ का पूर्वमन्त्री हिक्मतकुमार कार्कीले आपत्ती जनाएका छन् । उनले वर्तमान गठबन्धन दलका नेताहरुले संघीतालाई मजबुद बनाउन लाग्नु पर्ने बेलामा कमजोर बनाउन लागेको बताए ।
‘सीमित अधिकार भएका सीमित मन्त्रालयलाई विभाजन गरेर मन्त्रालय थप गर्नु भनेको राजनीतिक दलप्रति जनतामा थप वितृष्णा थप्ने काम हो,’ कार्कीले भने, ‘प्रदेशमा ७ मन्त्रालय नै पर्याप्त थियो, केही मन्त्रालयका विभागहरु दायाँबायाँ गर्न सकिन्थ्यो, तर प्रदेश सरकारले १३ मन्त्रालय र १४ जनाको मन्त्रीमण्डल बनाएको छ, यतिले मात्रै गठबन्धनको भागशान्ति पुगेको छ जस्तो मलाई लाग्दैन, म यति भन्छु राजेन्द्रकुमार राई नेतृत्वको प्रदेश सरकारले संघीयता विरुद्धमा जनतामा वितृष्णा पैदा गर्छ ।’
अविलम्ब संसदको बैठक बस्नुपर्ने बताउँदै कार्कीले त्यही आफ्नो कुरा सशक्त ढंगले राख्ने बताए । ‘प्रदेश सरकारले इतिहासमा कलंकित हुने र आफैंले गरेको कामले आफैंलाई ग्लानी हुने काम गरेको छ,’ कार्कीले भने ।
यता कांग्रेसका सांसद तथा सरकारका आन्तरिक मामिला तथा कानूनमन्त्री केदार कार्कीले पनि १२ वटा मन्त्रालय पुर्याउने सहमति गरेर १३ पुर्याइएको भन्दै आपत्ती जनाएका छन् । ‘मुख्यमन्त्रीले १२ वटा मन्त्रालय पुर्याउने प्रस्ताव मन्त्रीपरिषदमा ल्याउनु भएको थियो, त्यसलाई हामीले सहमति गर्यौं, अब अहिले उहाँले १२ बाट १३, १३ बाट १४ पुर्याउनु होला, त्यस्तो विषयमा क्याबिनेटका मन्त्रीहरुसँग छलफल त हुनुपर्यो नि,’ कार्कीले भने, ‘यसको जस अपजसको भागिदार मुख्यमन्त्री नै हुनुपर्छ, उहाँको क्याबिनेटमा म पनि छु भन्ने कुरा बुझ्नु पर्छ, मलाई नै नसोधि मेरो मन्त्रालयबाट सञ्चार निकालिएको छ ।’
संघीयता बद्नाम गरिँदैन : मन्त्री आङ्बो
यता प्रदेश १ का आर्थिक मामिला तथा योजनामन्त्री इन्द्रबहादुर आङ्बोले प्रदेशको आवश्यकता र आर्थिक कार्यभारको दृष्टिले मन्त्रीमण्डल विस्तार सामान्य रहेको बताएका छन् । उनले मन्त्रीमण्डल विस्तार संविधानको सीमाभित्रै रहेर गरिएको भन्दै गठबन्धनको बचाउ गरे । ‘हामीले संघीय सरकारले प्रदेशलाई दिएको संगठनात्मक संरचना अनुसारकै दरबन्दीलाई राखेर मन्त्रालय संचालन गर्छौं,’ आङ्बोले भने, ‘जनताले दिएको सकारात्मक आलोचना र टिप्पणीलाई हामीलाई गम्भीरतापूर्वक लिएका छौं, सकेसम्म आर्थिक व्यभारलाई हामी कम गर्छौं ।’
उनले १३ वटा मन्त्रालयमा सचिवहरु पुग्लान् त भन्ने प्रश्नको जवाफ दिँदै कतिपय विशेष विभाग बाहेकका सचिवहरूलाई अतिरिक्त जिम्मेवारी दिने बताए । ‘कतिपय सम्बन्धीत मन्त्रालयका सचिवहरुलाई नै थप जिम्मेवारी दिन्छौं,’ उनले भने, ‘प्रदेश सरकार बन्दै गर्दा जुन दरबन्दी थियो त्यही आधारमा हामी मन्त्रालयहरु चलाउँछौं, थप दरबन्दी माग गर्दैनौं ।’
कुन मन्त्रीलाई के जिम्मेवारी ?
१. राजेन्द्रकुमार राई, मुख्यमन्त्री, मुख्यमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषदको कार्यालय
२. इन्द्रबहादुर आङ्बो, मन्त्री, आर्थिक मामिला तथा योजना मन्त्रालय
३. हिमाल कार्की, मन्त्री सडक, पूर्वाधार तथा शहरी विकास मन्त्रालय
४. केदार कार्की, मन्त्री, आन्तरिक मामिला तथा कानुन मन्त्रालय
५. जयराम यादव, मन्त्री, स्वास्थ्य मन्त्रालय
६. रामकुमार राई, मन्त्री, खानेपानी, सिँचाइ तथा उर्जा मन्त्रालय
७. राजन राई, मन्त्री, सामाजिक विकास मन्त्रालय
८. खिनु लङ्वा लिम्बू, मन्त्री, पर्यटन तथा संस्कृति मन्त्रालय
९. झलक बहादुर मगर, मन्त्री, कृषि मन्त्रालय
१०. शेखर चन्द्र थापा, मन्त्री, वन, वातावरण तथा भू–संरक्षण मन्त्रालय
११. ओमप्रकाश सरावगी, मन्त्री, भूमि व्यवस्था, सहकारी तथा गरिवी निवारण मन्त्रालय
१२. प्रताप प्रकाश हाङ्गाम, मन्त्री, उद्योग, श्रम तथा रोजगार मन्त्रालय
१३. उपेन्द्र प्रसाद घिमिरे, मन्त्री, यातायात व्यवस्था तथा सञ्चार मन्त्रालय
१४. विष्णु तुम्बाहाम्फे, राज्यमन्त्री, सामाजिक विकास मन्त्रालय
