सनम रोक्का
त्यो रात निकै ठूलो पानी पर्यो । सायद त्यो सङ्लो पानीले मेरो मनलाई अझ बढी धमिलो बनाउँदै गइरहेको थियो ।
जति सङ्लो पानी आकाशबाट बर्सिदैँ थिए। त्यति नै मेरो मन र तन निकै ठूलो धमिलो बाढीले धमिल्याईरहेको महसुस यत्रतत्र भइरहेको थियो । जसरी पानी पर्दै जाँदा अड्किएर रहेका ससाना कणहरु पखाँलिदै थिए त्यति नै म माथि ठूलाठूला चट्टानहरु बर्सिदैँ थिए ।
खै, यो पानी र मेरो सम्बन्ध निकै फरक लागिरहेको थियो । पानीले आफ्नो कर्तव्य बिर्से जस्तो ! तर मैले नि मेरो कर्तव्य त कहाँ सम्झेर ?
५ वर्ष भएछ । आफ्नो कर्तव्यलाई प्लास्टिक बेरेर एउटा कुनोमा फ्याँकिदिएको, रुँदै गरेको बच्चालाई फकाउनुको साटो चड्कन लगाएर हिँड्को, मैले पाएको संस्कार, व्यवहार, नियम, वचन सब बिर्सेर झोला बोकेर खाडी पसेको ।
स्कुल पढ्दा शिक्षकले बडो ठाँटिएर भन्नुहुन्थ्यो ‘नेपालमा गर्न सके सुन फल्छ’ । सैद्धान्तिक कुराहरुमा रोप्न, फलाउन, सन्तुष्टि हुन, सुख प्राप्त गर्न, भोको पेट भर्नलगायतका धेरै कुराहरु मज्जाले सिकियो ।
यहाँ गर्न नसकिने के छ ? कृषि, पर्यटन, उद्योग, व्यापार आदि इत्यादि, इत्यादि । खै पैसा हुनेले गर्छन कि ? मलाई त थाहा भएन ।
दुई छाक टार्न नि गाह्रो पथ्र्यो मेरो परिवारलाई। विभिन्न दार्शनिकहरूका कुरा सुनियो, पैसाले मात्र सुख पाउन सकिँदैन । तर, हजुर भोको पेटले पनि त निन्द्रा नलाग्ने रहेछ।
सामान्य साक्षर म, भोको पेट र नोटले मलाई पढ्न दिएन । सात जनाको पारिवारिक जिम्मेवारीले ढपक्कै ढाकेको थियो मलाई ।
अनि उनी मेरि दुलही ! उनको पनि त अनेकन इच्छाहरु होलान्। बुबाआमा निकै वृद्ध भइसक्नु भएको थियो । धेरै रोगबाट ग्रस्त पनि। दिनहुुँ औषधि खाइरहनु पर्ने वृद्ध भएका बाआमालाई स्याहार्नु पर्ने अवस्थामा गरिबीले मलाई भने विदेशतर्फ धकेलिरहेको थियो ।
एक जना भार्इ र दुई जना बहिनीहरु, उनीहरू पढ्दै थिए। उनीहरूका पनि त ठूला–ठूला सपना थिए।
भाई सहरमा ठहरिएका विशाल महलहरू देखाउँदै भन्थियो ‘म पनि यस्तै डिजाइन गर्छु मलाई इन्जिनियर बन्नु छ।’
बहिनीहरु दिनरात नभनी बिरामीको सेवामा खटिएका नर्सहरुको कामको तारिफ गर्दै भन्थे, ‘हामी त नर्स नै बन्ने हो ।’
सपनाहरुको पहाडले थिचे जस्तो महसुस भयो । मेरा पनि त सपनाहरु थिए । जुन हाल ‘आधारहिन शब्द जस्तो, नबग्ने खोला जस्तो’ काम नलाग्ने भएका छ्न् ।
मेरा दौतरीहरु प्रायः विदेशी भइसकेका थिए, उनीहरुसँग सम्पर्कमा रहँदा मैले त चारपाँच ठाउँमा जग्गा किनिसके, फल्ना ठाउँमा घर जोडे, निकै सम्पन्नता व्यक्त गर्थें ।
अब साँच्चै झोला बोक्नुपर्यो, मैले निर्णय गरे । निर्णयसँगै आमाबुबाको गलेको शरीर, चाउरिएको मांसपेशी, संर्घषलाई पूर्णविराम लगाइसकेको पाखुराहरु, अब त तैले हामीलाई डोहोर्याउनुपर्छ भन्ने समयमा चटक्क छाडेर कसरी जाउँ ?
परिवार छाडेर भर्खरै आएकी उनीलाई मैले यति चाँडै छाडेर परदेश लाग्दा उनको मनमा के बित्ला, कसरी मन बुझाउँली, मनोकल्पनाका साथ केही दिन बिते । अन्त्यमा परदेशी हुनका लागि सम्पूर्ण प्रक्रिया पुर्याएर म खाडी मुलुक तर्फ लम्किए ।
‘भनाई अर्को काम अर्को’ सहज थिएन खाडी मुलुकको बसाई । न दशैंमा आशिर्वाद लिन पाएँ, न साथिभाइसँग मच्ची–मच्ची पिङ खेल्न पाएँ, मैले पाएको सिर्फ खाली निधार थियो।
पालो पर्खेर पिङमा झुण्डिँदाको आन्नद खोइ परदेशको लिफ्ट चढ्दा नपाइने रहेछ। दशैंको बेला रमाइलो देश त्यो दिन, परदेशमा म भने चर्को घाममा रापिरहेको थिए ।
हरेक बिहान उठ्दा एक्लो भएपनि हररातका सपनीमा उही गाउँलेसँग खेल्थें, आमासँग झग्डिन्थें, बाले भनेको नमानेर गाउँ तिरै कुद्थेँ ।
दिनभर बाटोमा सलल बगेका कारहरूमा भविष्य खोज्थे, अग्ला बिल्डिङमा भविष्य देख्थे तर सपना जस्तो सजिलो विपना कहाँ थियो र ?
तिहारमा वर्षौंदेखि बुनिएका सयपत्री र मखमलीका मालाहरुले मेरो बाटो हेर्दाहेर्दै आशा मारिसकेका थिए ।
जल र तेलको धारा लगाउँदै लगाइदिएको टीका सम्झिँदै दुबोको त्यान्द्रोले कानमा तेल राखिदिँदा काउकुती लागेर बहिनीहरूसँग हाँसेको हाँसो वा उपहार दिएको कपडा अहिले पनि साँचेर राखेको छु । देउसुरे, देउसुरे को भाका मानसपटलमा सधैं गुन्जिन्थेँ ।
तिजमा मेरो लागि बसेको व्रत मैरै हातले पानी पिलाएर व्रत टुङ्गाएका ती दिनहरु नसम्झेका कुनै पल थिएन । सायद समयले थोत्रो बनाउने कोसिस गरिरहेका थिए तर मनले सधैं ताजा बनाउन हर प्रयास गरिरहन्थे ।
आजपनि यतै छु तर, एकरति पनि खुसी छैन म, तन परदेशमा भए पनि मन भने उतै स्वदेशमै छ । डाँडापाखा, वनपखेरा, परिवार, आफ्ना, सबैको गहिरो सम्झना आउँछ, हरेक दिन ।
भौतिक आरामदायीका धेरै कुराहरु देखेपनि आत्मिय आराम देख्न नसकेको धेरै भयो । आज भात खाँदिन, मीठो छैन भन्दा आमाले मायाले खा भनेका सम्झनाहरु दिमाखबाट कहिलेकाहीँ मनसम्म आउन खोज्छन, अनि भक्कानिन्छु । खोइ धेरै भयो यहाँ मायाले कसैले नबोलाएको । आफ्ना भनेर विश्वास गरेका पात्रहरुले नि लुट्ने रहेछन यहाँ !
भर्खरैको घटना सम्झिँन्छु, बिरामी भएर लखतराम भएर सुत्दा परिवारको सारै याद आयो, गाउँमा त छिमेकीले पनि जेठोलाई के भयो ? भनेर सोध्दै आउथेँ र भन्थेँ, ‘जेठोलाई बैद्यकोमा लानुपर्छ’ । म असन्चो हुँदा, खान मन नलाग्दा उनी पनि मसँगै भोकै बसेको, मेरो चिन्ता गरेको, दाईलाई कस्तो छ नि भनेर भाईबहिनीहरुले सोध्दाका कुराहरू एकादेशको कथा जस्तो लागेर आउँछ ।
विदेशिनु रहर कसलाई पो होला र ? बाध्यता र विवशता, परिस्थितिले रुमलिँदै परदेशी भएँ म । मलाई त स्वदेश नै फर्किउँ भन्ने लाग्छ, तर खै साहुको ऋण तिर्न सक्या छैनू । आमाबुबालाई औषधि किन्ने पैसा अझै जुटाउन सक्या छैन, भाइबहिनीको सपनाहरु अझै उस्तै छ्न् ।
साथीहरुसँग कहिलेकाहीँ कुरा हुन्छ । उनीहरु भन्छ्न्, ‘पैसा त टन्नै कमाइस होला है, अब त हामीसँग बोल्न नि फुर्सद हुँदैन नि तलाई, ठूलो भइहालिस !, कहिले फर्किन्छ्स्, फर्किँदा एउटा दामी फोन ल्याइदे है ।’
अनि म मज्जाले हाँसेर हसिँलो मुहारका साथ कुरालाई अन्त्य गर्छु । अनि लाग्न थाल्छ, सम्बन्धहरु त सब भौतिक त हुने रहेछ्न । विदेश भनेको त पैसा टिप्न त गइन रहेछ । पीडा भुलाएर रगतसँग दुई पैसा साट्दै छु । सबैको आवश्यकता बढ्दो छ, भनिन्छ नि ‘नमरी स्वर्ग कहाँ देखिन्छ, देख्नलाई त मर्नैपर्छ ।’
यतिकै मेरो घरबाट आमाको फोन आयो, हतास आवाजमा भन्दैँ हुनुहुन्थ्यो, ‘ए जेठा हेर न तेरो बुबा एक्कसी बेहोस भएर लड्नुभयो’ कसलाई बोलाउने, छेउछाउमा कोहि ठिटाहरु पनि छैन्न के गर्ने होला ? आमाको त्यही वाक्यसँगै म निशब्द भएँ ।
हो, यहि समस्याको परिणाम हो, परदेशी जीवन । विदेशिनु सबैको आ–आफ्नो बाध्यता होला । जे कारणले विदेशीएपनि यसको मूल कारण भनेको अभाव र समस्या नै हो ।
