विराटनगर । कोशी प्रदेशको राजधानी विराटनगरमा रहेको तुलसी बहुउद्देश्यीय सहकारीका संचालक समिति अध्यक्ष केदारनाथ शर्मा र सुनसरी इटहरीको अम्बे बचत तथा ऋण सहकारी संस्थाका अध्यक्ष फणिन्द्र मगर जिबि राईबाट दिक्षित रहेको स्रोतले दाबी गरेको छ ।
जिबि राई सहकारीका बचतकर्ताको रकम ठगी गर्ने सबैभन्दा ठूलो गिरोहका नाइके हुन् । प्रहरीले उनको खोजी गर्न इन्टरपोलमा सूचना जारी गरिसकेको छ । कोशी प्रदेशमा पनि उनको कनेक्सनबारे अध्ययन भइरहेको छ ।
कोशी प्रदेशमा सबैभन्दा धेरै बचतकर्ताको रकम ठगी गर्नेमध्येका हुन् केदारनाथ शर्मा । शर्मा अहिले प्रहरी खोरमा छन् । तर, उनले ठगी गरेको रकम फिर्ता पाउने आशामा बसेका बचतकर्ता निरिह छन् । शर्माले ५ हजार बढी बचतकर्ताको डेढ अर्बभन्दा बढी रकम अपचलन गरेको बताइन्छ । उक्त रकम कहिले फिर्ता हुन्छ बचतकर्ता अन्यौलमा छन् ।
सुनसरीको इटहरीको अम्बे सहकारीका अध्यक्ष फणिन्द्र मगर पनि उनै जिबि राईको विश्वासपात्र रहेको कोशी प्रदेश सहकारी रजिष्टार कार्यालय स्रोत नै बताउँछ । उक्त सहकारीले बचतकर्ताको ६१ करोड डुबाएको छ । यस्तै १६ करोड रुपैयाँ डुबाउने रारा बचत तथा ऋण सहकारी संस्था पनि उनै जिबिबाट दिक्षितहरुले डुबाएको सो कार्यालय दाबी गर्छ । जिबि राई उदयपुरका स्थानीय हुन् । उदयपुरकै भएको कारण त्यहाँका प्राय संस्थाहरु पनि जिबिकै तरिका फलो गर्ने हुँदा संकटोन्मुख देखिएको कार्यालय बताउँछ ।
‘उदयपुरको कुनै पनि संस्था राम्रो छैन । धरानमा पनि त्यही समस्या हो । युवा स्वरोजगार कोषको पैसा लगेका उदयपुरका सबै संस्थाले डुबाएको मात्रै रेकर्ड भेटिन्छ,’ उक्त स्रोतले भन्यो ।
डाक्टर बाबुराम भट्टराई प्रधानमन्त्री भएको पालामा युवा स्वरोजगार कोष निर्माण भएको थियो । सो कोषको पैसा धेरैजसो उदयपुरका सहकारी संस्थाहरुले लगेका थिए । ‘त्यहाँ धेरैजसो सहकारी संस्थाका हर्ताकर्ताहरु नै ठगजस्तो लाग्छ । त्यहाँको अवस्था एकदमै अप्ठ्यारो छ । अहिले रजिष्ट्रार कार्यालयमा पनि दुईवटा निवेदन परेका छन् । त्यसमा जोडिएका मानिसहरु पनि सहकारीका अभियानकर्ता नै छन्,’ स्रोतले भन्यो ।
सहकारीहरु सुदखोर जस्ता भएको सहकारी रजिष्टार कार्यालयका निमित्त प्रमुख हरिबहादुर खत्री बताउँछन् । ‘सहकारीमा सुदखोरहरुको पैसा राख्न दिनुहुँदैन । अहिलेसम्म सहकारीवालाले पनि सुदखोरको पैसा राखिदिए, कालोधन लुकाउन सहकारी माध्याम भए । कस्तो पैसा राख्ने कस्तो नराख्ने उनीहरुले थाहा नै पाएनन्,’ खत्रीले भने, ‘आज सहकारीमा संकट किन आयो भन्ने कुरा सहकारीकै सदस्यहरूलाई थाहा छैन । संस्थामा नीति बनाउने, विधि, बजेट र कार्यक्रम बनाउने कुरामा सदस्यहरुको भूमिका नै कमजोर भयो ।’
संकटमा परेका सहकारीहरुमा जिबि राईको कनेक्सन भने नभेटिएको भएपनि उनको कनेक्सन हुनसक्ने उनी पनि स्वीकार गर्छन् । ‘जिबी राईको कनेक्सन हुनसक्छ । हामी खोजी गरिरहेका छौं,’ उनले भने ।
खत्रीले सहकारीको आत्मा नै मरिसकेको दाबी पनि गरे । ‘अब त सहकारी प्यारालाइज भयो । साधरणसभामा विषय प्रवेश नै हुँदैन । भव्य उद्घाटन ग¥यो भाषण गरेर साधरणसभा सकिन्छ । दुई तीन सय भत्ता लिन शेयर सदस्यहरु लोभिन्छन् तर, लाख डुबेको विचार नै गर्दैनन्,’ खत्रीले भने, ‘सहकारीको आत्मा छँदैछैन् । सहकारीको आत्मा भएको भए यस्तो समस्या नै हुँदैनथ्यो । सहकारीको आत्मा मर्नुको कारण कानुन निर्माणदेखि नै छ ।’
उनले पछिल्लो सहकारी ऐन बनाउँदा परेका २७८ वटा संशोधन हुनु नै विचौलियाको प्रभाव भएको दाबी गरे । ‘नेपालको कानून निर्माणको इतिहासमा सबैभन्दा बढी २७८ वटा संशोधन सहकारी ऐनमै किन परे ? त्यहाँ इच्छाराज तामाङहरु थिए । सबै स्वार्थ समूह रहेका मानिसहरु संसदमा प्रवेश गरेपछि बचतकर्ताको बचत नडुबेर के डुब्छ ? ०४८ सालको सहकारी ऐनमा सहकारीलाई स्वायत्त बनाइयो । तर, स्वायत्त सदस्यहरु नभएर संचालक समितिका सीमित मानिसहरु मात्रै भयो,’ खत्रीले भने ।
उनले सहकारीभित्र गैर सहकारी मानिसहरूको प्रवेशले पनि समस्या आएको दाबी गरे । अहिले आएर अब सहकारी किन चाहियो भन्ने प्रश्न उठ्न थालेको उनको भनाइ छ । ‘यसलाई कसरी सपार्ने भन्नेतिर कसैले सोचेको छैन । अब राष्ट्र बैंकलाई हेर्न दिने हो भने सहकारी किन चाहियो ? बैंक छँदैछन् नि !,’ उनले भने ।
