विराटनगर । विवाह, ब्रतबन्ध तथा अरु थुप्रै सामाजिक कार्यक्रम भइरहने विराटनगरको अतिथि सदनमा बिहीबार गाउँतिरबाट आएका आदिवासी समुदायका मानिसहरुको बाक्लो उपस्थिति थियो । धेरैजना जहदा गाउँपालिकाका विभिन्न टोलबाट त्यहाँ भेला भएका थिए । उपस्थितमध्ये कोही जन्तीका रुपमा आएका थिए भने कोही कन्यादान गर्न उपस्थित थिए ।
अतिथि सदनमा विवाहका लागि ठूलो पण्डाल टाँगिएको थियो । बाजागाजासहित विवाहको माहोलमा सबै रमाइरहेका थिए । सतार समुदायको सांस्कृतिक टोलीले बाजा बजाइरहेको थियो भने महिलाहरु सांस्कृतिक नाचमा मग्न थिए । विवाहस्थलको झकिझकाउ हेर्दा लाग्थ्यो त्यहाँ उच्च आर्थिक हैसियत भएको कुनै परिवारको विवाह भइरहेको छ । त्यहाँ तयार पारिएका भब्य द्वारदेखि मञ्चको अवस्थाले पनि त्यस्तै महशुस हुन्थ्यो । विवाहस्थलमा भब्य मञ्च र परिसरमा १५ वटा मण्डप थिए । जहाँ पन्ध्र जोडी युवाहरुको छुट्टाछुट्टै मण्डपमा आ–आफ्नो संस्कृतिअनुसार विवाह भइरहेको थियो ।
मण्डपमा सन्थाल समुदायका १३, चौधरी र राजवंशी समुदायका एक÷एक जोडीको विवाह गरिएको थियो । यो सामुहिक विवाहको आयोजना माहेश्वरी मंचले गरेको हो । आर्थिकरुपमा विपन्नहरुलाई छोराछोरीको विवाह पारिवारिक जिम्मेवारीसँगै आर्थिक बोझ उठाउने बाध्यता पनि हो । सामुहिक विवाह कार्यक्रम यो बाध्यताबाट छुटकारा पाउने उपाय हुनसक्छ भन्ने सन्देश दिने उद्देश्यले माहेश्वरी महिला मंचले कार्यक्रम आयोजना गरेको हो ।
मंचले समाजसेवी अर्चना तापडियालाई संयोजक बनाएर सामूहिक विवाह समारोह आयोजना गरेको थियो । तापडियाको सक्रियता र समन्वयले सामुहिक विवाह गर्ने प्रस्तावमा जहदा गाउँपालिका सकारात्मक बनेपछि वडाध्यक्षहरुको सहयोगमा विवाह गर्न योग्य जोडीहरुको खोजी भएको थियो । वडाध्यक्षहरुको सहयोगमा १५ जोडी सामुहिक विवाहका लागि तयार भएका थिए । वर र वधू दुवै पक्षको सहमतिमा उनीहरुलाई विवाह कार्यक्रममा सहभागी गराइएको थियो । विवाह गर्ने सबै २० वर्ष उमेर पूरा गरिसकेका छन् । यसले तराइ क्षेत्रमा बसोवास गर्ने आदिवासीहरुमा व्याप्त बालविवाह गर्ने प्रवृत्तिविरुद्धको जनमत तयार पार्न पनि महत्वपूर्ण सहयोग गर्ने आयोजकको विश्वास छ ।
विवाह गर्ने जोडीहरुले विवाहका लागि कुनै खर्च गर्नु परेन । सामुहिक विवाह गर्दा लाग्ने सबै खर्च माहेश्वरी महिला मंचले बोहोरेको थियो । सबै बेहुलीका लागि एक थान सुनको तिलहरी, टप, फुली, चाँदीको पाउजू बिछियादेखि लत्ता कपडा आयोजकले किनिदिएको छ ।
त्यस्तै हरेक नवजोडीका लागि पलङ, दराज, कुर्सी, डसना, सिरक, सुटकेशदेखि भान्छामा प्रयोग हुने एकसरो सामान पनि उपहारको रुपमा प्रदान गरिदिएको छ । त्यतिमात्र होइन बेहुलीहरुलाई आर्थिक सुरक्षाप्रति संवेदनशील बनाउन उनीहरुको नाममा सेन्चुरी बैंकमा ११ हजार रुपियाँको मुद्दति खाता खोली दिएको माहेश्वरी महिला मंचकी अध्यक्ष पुनम राठीले जानकारी दिनुभयो ।
‘आजको महंगीमा छोराछोरीको विवाह गरिदिन सबै परिवारका लागि सजिलो छैन । सामाजिक परम्परा र प्रचलनको बाध्यतामा परेर विपन्न वर्गका मानिसहरुले चर्को आर्थिक बोझ बोक्नुपर्ने बाध्यता छ त्यसैले हामीले सामुहिक विवाह गरी सहयोग गर्ने सोच अगाडी सारेका हौं र यसबाट यस्ता सांस्कृतिक कार्यहरु सामुहिक रुपमा गरी खर्च कटौती गर्न सकिन्छ भन्ने सकारात्मक सन्देश प्रवाह हुन सकोस्,’ मंचकी अध्यक्ष राठीले भनिन् ।
जहदा गाउँपालिकाका अध्यक्ष जितेन्द्र साहले सामुहिक विवाह कार्यक्रमबाट आफू अत्यन्तै प्रभावित बनेको बताए । उनले भने ‘स्थानीय सरकारको प्रमुखको हिसाबले यस्तो काम मैले नै गर्नुपर्ने थियो तर तपाईँहरुले आयोजना गरेर धेरै राम्रो सुरुवात गर्नुभएको छ । यसबाट हामीले शिक्षा लिएका छौं । यो धेरै राम्रो सुरुवात हो ।’
सामुहिक विवाहमा मंचले झण्डै ३० लाख रुपैयाँ खर्च गरेको थियो । ५०० जना भन्दा बढी विवाह भोजमा सहभागी भएका थिए ।
